Open Monumentendag 2024

Open Monumentendag 2024 zal plaatsvinden op zaterdag 14 en zondag 15 september, het thema is Levend Erfgoed. Immaterieel erfgoed, of ‘Levend Erfgoed’, zijn de culturele gebruiken, tradities en ambachtelijke vaardigheden die mensen van huis uit hebben meegekregen, die zij zich eigen hebben gemaakt en die zij op hun beurt weer doorgeven.

GRATIS PROGRAMMA 

Archeologisch Openluchtmuseum Swifterkamp

Adres Vlotgrasweg 15, Lelystad
Bekijk kaart Bekijk website

Openingstijden za 14 sep. 11:00 - 16:00
zo 15 sep. 11:00 - 16:00

Achtergrondinformatie

Even buiten Lelystad, aan de rand van het Natuurpark Lelystad is het Archeologisch Openluchtmuseum Swifterkamp te vinden. Het is een gereconstrueerde nederzetting met 2 boerderijen en een aantal hutten uit de steentijd, gebaseerd op archeologische vondsten uit de buurt. In het Swifterkamp wordt de Swifterbantcultuur tot leven gebracht.

Begraven neolitisch landschap S51

Adres tegenover Visvijverweg 41, Lelystad
Bekijk kaart

Openingstijden za 14 sep. 09:00 - 18:00
zo 15 sep. 09:00 - 18:00

Achtergrondinformatie

Rond Swifterbant zijn vondsten gedaan uit de Steentijd, en wel de periode 5000-3400 v.Chr.

Later zijn ook in andere delen van ons land en ook in Duitsland gelijksoortige vondsten gedaan. Omdat die bij Swifterbant de eerste waren, staan deze vondsten bekend als vertegenwoordigers van de  Swifterbant-cultuur
De meeste vindplaatsen rond Swifterbant zijn in Dronten en geregistreerd als rijksmonument maar ook in Lelystad is een veld als rijksmonument aangewezen, bekend als S51.

De vondsten, met name vuursteen, worden bewaard bij Museum Batavialand. In Natuurpark Lelystad is een nederzetting van de Swifterbant cultuur nagebouwd (Archeologisch Openluchtmuseum Swifterkamp)

De Kubus

Adres Agorabaan 3, Lelystad
Bekijk kaart Bekijk website

Openingstijden za 14 sep. 11:00 - 16:00

Achtergrondinformatie

De Kubus, Centrum voor Kunst en Cultuur, gemeentelijk monument sinds 2020, is een stijlvoorbeeld van structuralisme, ontworpen door architect Wim Davidse in de stijl van Herzberger. Davidse zette het gebouw eerst op in Legosteentjes. Structuralisme ontstond als tegenhanger van het zakelijk bouwen; gedrag van mensen werd als uitgangspunt genomen. Tijdens Open Monumentendag, op zaterdag 14 september, is het gebouw volop in gebruik. Daardoor kan de bezoeker heel goed de relatie zien tussen de functies van het gebouw en de bijzondere vorm die het heeft. Ook is een informatiepaneel geplaatst met aandacht voor de bijzondere kanten van dit gebouw.

Speciaal voor Open Monumentendag organiseert de Kubus op zaterdag 14 september rondleidingen, u krijgt een uniek kijkje achter de schermen! Aanmelden vooraf is niet nodig. Rondleidingen zijn gepland om 13.30 uur, 14.30 uur en 15.30 uur.

Gemaal Wortman

Dit jaar worden geen rondleidingen binnen het gemaal georganiseerd. Het exterieur maakt wel deel uit van de rondleidingen die op het Werkeiland worden georganiseerd.

Adres Oostvaardersdijk 32, Lelystad
Bekijk kaart

Achtergrondinformatie

Op 13 september 1956 werd de ringdijk om oostelijk Flevoland gesloten. In november 1956 werd gemaal Wortman in bedrijf gesteld. De drooglegging van oostelijk Flevoland door de gemalen Colijn, Lovink en Wortman volgde in 1957.
Het ontwerp van gemaal Wortman is van D. Roosenburg. De onderbouw is uitgevoerd in gewapend beton en bezit vier zuigmonden en vier perskokers. Het gebouw is als betonskelet met baksteenvulling opgetrokken. De motoren staan in de grote hal, in de ruimte eronder de opvoerinstallaties. Bijzonder zijn de wandschildering in het interieur en het beeldhouwwerk. Het is een gemeentelijk monument sinds 2014.

Alleen als veel neerslag valt gedurende een lange periode draait het gemaal. Dit vanwege de handmatige bediening en vanwege het milieu (fossiele brandstof).

Historische busrit Oostvaardersdijk

Adres Noorderwagenplein 4, Lelystad
Bekijk kaart

Tijd(en) zo 15 sep. 10 uur, 12 uur, 14 uur
Praktische informatie

• Er zijn 3 bustochten gepland: 10 uur, 12 uur en 14 uur.
• reservering noodzakelijk, via een e-mail aan koreman48@xs4all.nl

Op zondag 15 september wordt een unieke kans geboden om een ritje te maken in bus 154 van de VAD (Veluwse Autobusd Dienst), die opnieuw zijn route over de Oostvaardersdijk zal afleggen. Onderweg zullen verhalen verteld worden, zoals beschreven in het boek van Ger Koreman, Als de Oostvaardersdijk kon lullen. Ger zal één van de verhalenvertellers zijn, en ook enkele (oud-) chauffeurs hebben hun medewerking toegezegd.

De rit zal gaan naar het gemaal De Bloq van Kuffeler.
Op de terugweg wordt gestopt bij het doorzichtpaneel bij parkeerplaats de Kuifeend. Daar vertelt Jerry Huisman het verhaal van de B-24H bommenwerper “(Big Banner|” die hier 22 december 1943 is neergestort en in 1975 is geborgen, in aanwezigheid van de enige overlevende. Buspassagiers uit die tijd kunnen zich dat nog herinneren.

MS Waddenzee

Tijdens Open Monumentendag zal een veerdienst worden onderhouden tussen de Batavia - steiger en het Werkeiland - de strekdamsteiger. Voor de tijden zie de beschrijving hieronder. NB de strekdamsteiger is ontoegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Adres Bataviaplein 2, Lelystad
Bekijk kaartBekijk website

Openingstijden za 14 sep. 10:30 - 16:30

Achtergrondinformatie

De ms Waddenzee is oorspronkelijk gebouwd als veerschip, anno 1920, in opdracht van de Rijksverkeersdienst en onderhield van 1921 tot en met 1960 de verbinding Holwerd – Ameland. Daarna heeft  het dienst gedaan tot 2013 voor de sportvisserij. In het Bataviakwartier van Lelystad ligt het nu en is beschikbaar voor vaartochten naar o.a. het Werkeiland en de Markerwadden. Benedendeks is een interactieve tentoonstelling te zien over de historie van het schip en de inpoldering van Flevoland. Tijdens Open Monumentendag zaterdag 14 september zal een veerdienst worden onderhouden tussen het Bataviakwartier / steiger Batavialand en het Werkeiland / trekdamsteiger.  Voordat wordt teruggevaren is er een gelegenheid voor een rondleiding op het Werkeiland.
Opgaven van vaartijden volgt nog, reserveren is niet nodig.

NB de strekdamsteiger is ontoegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Museum Flevoland (onderdeel van Batavialand)

Adres Oostvaardersdijk 01-13, Lelystad
Bekijk kaart Bekijk website

Openingstijden za 14 sep. 10:00 - 17:00

Achtergrondinformatie

Museum Flevoland is onderdeel van Batavialand. Bezoek het museum en ga 7000 jaar terug in het verleden van Flevoland om te leren over het klimaat, jagen en verzamelen van toen. Ga in het watertheater aan de slag met het bedienen van sluizen en bouwen van dijken. Bekijk het 60 meter lange geborduurde kleed met de geschiedenis van Flevoland, 7000 jaar geleden tot en met de Marker Wadden en ontdek scheepswrakken van vele eeuwen oud..

Onderweg! Routes, Netwerken en Verbindingen

Al voordat je het museum binnenkomt, zie je een propeller van de in 1943 neergestorte bommenwerper, de Boeing B-24H “Big Banner”. Op de terugweg  naar Engeland zou deze nooit meer daar aankomen maar neerstorten in (toen) het IJsselmeer. Binnengekomen maken we kennis met de vroegste  bewoners van Flevoland. Dat  waren jagers-verzamelaars, altijd onderweg dus. Waarschijnlijk waren ze in deze moerassige gebieden alleen in de zomer en trokken ze zich ’s winters terug op hogere zandgronden. Van later datum zijn de scheepswrakken die hier, met inhoud, te vinden zijn. Met de vliegtuigwrakken tonen ze dat Onderweg niet altijd betekent dat de bestemming wordt bereikt.
Die hele geschiedenis wordt tenslotte weergegeven op het prachtige 60 meter lange borduurwerk.

Scheepswrak VAL 1460

Adres Overstag 20, Lelystad
Bekijk kaart

Openingstijden za 14 sep. 09:00 - 18:00
zo 15 sep. 09:00 - 17:00

Achtergrondinformatie

Tijdens werkzaamheden om de Vaargeul Amsterdam Lelystad (VAL) te verbreden ontdekte men een schip dat omstreeks 1460 is gebouwd (vandaar de naam VAL 1460). Het is op de plaats zelf , ca 5 km ten noorden van Lelystad, onderzocht, niet geborgen. De vaargeul is ter plaatse gewijzigd. Het is in 2012 het eerste Rijksmonument van Lelystad geworden. Tijdens de Open Monumentendag 2012 is een informatiepaneel en schild onthuld over dit bijzondere scheepswrak. Dit informatiepaneel staat iets ten noorden van de Flevo Marina op het talud van de IJsselmeerdijk.

Station Lelystad Centrum

Station Lelystad, gebouwd in 1988 en vergroot in 2008-2011 staat op de nominatie om Rijksmonument te worden.

Adres Stationsplein 9, Lelystad
Bekijk kaart

Openingstijden za 14 sep. 10:00 - 16:00

Achtergrondinformatie

Station Lelystad Centrum is ontworpen door Peter Kilsdonk en  geopend in 1988 als onderdeel van de Flevolijn. Blikvanger is  de enorme glazen overkapping, in de lucht gehouden door het felrode “skelet”. Met de  andere blauwe en groene elementen is het een mooi voorbeeld van de High Tech architectuur uit de jaren 80. Voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed reden om station Lelystad op de lijst te zetten voor aan te wijzen Rijksmonumenten.

Werkeiland Lelystad-Haven

Adres Pioniersstraat 15, Lelystad
Bekijk kaart

Openingstijden za 14 sep. 10:00 - 16:00

Achtergrondinformatie

Het Werkeiland Lelystad-Haven is een monument van de inpolderingsgeschiedenis. Op 31 oktober 1949 werd de eerste dukdalf geslagen in het IJsselmeer ter markering van het te realiseren werkeiland. Een replica is op dezelfde plaats in 2009 onthuld. In 1951 arriveerden de eerste bewoners, houten barakken werden in 1953 vervangen door het stenen kamp. Nu zijn ziekenboeg, kampbeheerderswoning, keuken, kerk en enkele gezinswoningen nog te zien. In 2018 hebben grote delen van het werkeiland de status van gemeentelijk monument gekregen. In 2023 heeft museum Batavialand een arbeidershuisje ingericht.

Tijdens Open Monumentendag worden rondleidingen georganiseerd.